- in 1991 verwierp het peloton massaal de helmplicht, maar na het overlijden van Kivilev in 2003 kwam die er alsnog -
‘Levensgevaarlijk dat wielrenners nog fietsen zonder helm’
Bron: RTL Nieuws
Archieffoto van een valpartij.Beeld © ANP
Yelle Tieleman vloog zes weken geleden met zijn racefiets over de motorkap van een auto. Zonder helm was het slecht met hem afgelopen, vermoedt hij. Nu hij weer op de fiets zit, vindt hij het onbegrijpelijk dat hij nog steeds wielrenners tegenkomt zonder helm. Met de actie #draagjehelm probeert hij hen te overtuigen.
“Toen ik de bocht nam, was hij daar ineens. Een inhalende auto op een smalle weg. Voor mij was er geen ontkomen meer aan.” Yelle, 28 jaar en verslaggever van AD Utrechts Nieuwsblad, hield een gebroken neus en een stevige hersenschudding aan het ongeluk over. Zijn gezicht lag open.
Te warm of niet stoer?
Of zoals hij het zelf zegt: “Dankzij mijn helm had ik relatief lichte schade. Het had veel erger kunnen zijn. Een open schedel, hersenschade.”
Al vóór het ongeluk verbaasde de journalist zich over fietsers zonder helm. Waarom zou je dat doen? “Het antwoord is dat ze het misschien te warm vinden, dat een helm beknellend zou zijn. Misschien vinden ze het er stoer uitzien? De profs reden vroeger zonder helm, maar dat doen ze al zeker vijftien jaar niet meer. Ik snap niet dat je zo’n risico wilt nemen.”
Oude mannen en studenten
Een ongeluk zit in een klein hoekje. Dat zullen de meeste wielrenners beamen. Een klapband, een onoplettende tegenligger waarvoor je plotseling moet uitwijken, een opstandig steentje op het asfalt. Hoe goed je ook kunt fietsen, je gaat zo onderuit. Op de straat, op de stoep of misschien wel tegen een boom.
Yelle Tieleman krijgt veel bijval op Twitter met zijn actie #draagjehelm. Het zijn altijd mannen die zonder helm rijden, merkt een wielrenster op. Het zijn de oude renners, zegt een ander. Yelle ziet ook jonge mensen. Studenten, vermoedt hij, die net een fiets hebben gekocht en nog even besparen op de helm.
Yelle Tieleman@YelleTielemanLaten we een actie starten. Want fietsen zonder helm doe je gewoon niet. Ik poneer de hashtag #draagjehelm
Erik van Lakerveld@evanlakerveldGoed idee! Ik heb ook veel aan mijn helm te danken. Dit was in koers, maar ik rijd nooit zonder. Onbegrijpelijk dat zovelen dat wel doen.
Het gaat waarschijnlijk niet om een grote groep. 96 procent van de toer- en sportfietsers zegt altijd een helm te dragen, meldt het SWOV, het wetenschappelijke bureau voor verkeersveiligheid. Maar volgens de Koninklijke Nederlandsche Wielren Unie blijft het belangrijk om mensen te wijzen op hun veiligheid. “Het is hetzelfde als met alcohol in het verkeer, dat moet je ook blijven roepen”, zegt een woordvoerder.
Wedstrijdfietser Gideon den Hertog (33) moet zeggen dat hij ze niet zo vaak tegenkomt, racefietsers zonder helm. “Ik hoor vaker dat iemand bewust op een groep wielrenners is ingereden dan dat iemand hersenletsel heeft gehad door een val zonder helm.”
‘Niet zo betuttelen’
Zelf draagt hij als competitieve wielrenner altijd een helm omdat hij traint in een groep. En bij wedstrijden en toertochten is het sowieso verplicht. Maar dat maakt hem geen voorstander van de actie #draagjehelm. Laten we niet zo betuttelen, zegt hij.
“Ik raad iedereen een helm aan, maar als iemand in z’n eentje een rondje doet, laat hem in zijn waarde. Wat loopt diegene nou voor risico op een stil landweggetje zonder helm? De kern is: een helm kan hersenletsel voorkomen, maar het is natuurlijk nooit de oorzaak. Dat is een gevaarlijk kruispunt of een oud dametje dat je over het hoofd ziet. Ik vind dat mensen de vrijheid moeten houden om zelf te kiezen.”
Liever met humor
Als je per se een punt wil maken, hou het dan positief, zegt Gideon. Als voorbeeld noemt hij de bekende oud-profrenner Mario Cipollini, die vorig jaar gevat met onderstaande foto reageerde op de kritiek dat hij zo vaak zonder helm reed. Hij draagt hem nu zelfs binnen!
Zo beschermt de helm
Het heeft een gekke vorm, is van plastic en piepschuim en weegt ongeveer 250 gram. Hoe kan zo’n helm je tegen hoofdletsel beschermen? Zo zit het: de racefietshelm zorgt ervoor dat bij een val van de fiets de kracht op je hoofd wordt geabsorbeerd en vertraagd, staat uitgelegd op de website van het SWOV, het nationaal wetenschappelijk instituut voor verkeersveiligheidsonderzoek. De klap van de val wordt daarnaast verdeeld over een groter oppervlak. De helm voorkomt ook dat je hoofd in direct contact komt met de grond of een object.
Belangrijk is wel dat de helm goed past en goed is vastgezet. Ook moet de helm onbeschadigd zijn en niet eerder een klap hebben opgevangen.
Het dragen van een helm tijdens het racefietsen vermindert de kans op hersenletsel met 35 procent, zegt wielrenbond KNWU. Volgens het SWOV verkleint een helm het risico op ernstig hoofdletsel met meer dan 65 procent. Maar dat percentage is gebaseerd op een snelheid van 20 kilometer per uur. Het beschermende effect wordt snel minder bij hogere snelheden.
Kivilev moest sterven om de levens van tientallen renners na hem te redden
Bron: NOS
Het was een valpartij die je in elke koers weleens ziet. Een paar renners glijden onderuit, in de tweede etappe van Parijs-Nice. Twee staan er op, maar eentje niet.
Die ene is Andrej Kivilev. Hij breekt twee ribben en raakt meteen in coma. Roerloos, op veertig kilometer voor de finish in Saint-Étienne, blijft hij op het asfalt liggen. Met een helikopter wordt de Kazach naar het ziekenhuis van de Franse stad gebracht. Daar overlijdt de 29-jarige renner de volgende morgen aan zijn verwondingen.
In 1991 verwierp het peloton massaal de helmplicht, maar na het overlijden van Kivilev in 2003 kwam die er alsnog.
Leon van Bon en Tristan Hoffman waren erbij. Hoffman weet het nog precies: “Het ging ietsjes naar beneden, een heel brede baan. Ik zat net achter de valpartij. Ik zag hem liggen. Dat was een heel naar beeld.”
“Volgens mij heb ik hem ook zien liggen”, zegt Van Bon. “Dan besef je nog niet echt wat er aan de hand is. Het was onwerkelijk.”
Kivilev droeg bij zijn val geen helm. Naar eigen zeggen omdat de zon dan zo lekker in zijn nek brandde. Het overlijden van Kivilev deed de UCI in 2003 besluiten om een helmplicht in te voeren. Een maatregel die in 1991 nog massaal door het peloton verworpen werd.
Gisteren reden de renners door Sorbiers, het dorp waar Kivilev woonde met zijn vrouw en zes maanden oude zoontje. Een dorp op een steenworp afstand van de rotonde waar hij het leven liet.
Een nationale tragedie
En dus stonden velen stil bij het overlijden van de Kazach. Zoals bij Astana, de ploeg van Aleksandr Vinokoerov, die in 2003 Parijs-Nice won en die zege opdroeg aan zijn landgenoot.
Ook Dmitri Fofonov, nu ploegleider bij de Kazachse wielerploeg Astana en destijds ploegmakker van Kivilev, heeft goede herinneringen aan zijn landgenoot.
“We zijn van dezelfde generatie”, zegt hij over Kivilev, die in 2001 vierde in de Tour de France werd. “We gingen naar dezelfde school en werden op vrijwel hetzelfde moment profwielrenner.”
Fofonov vertelt dat er jaarlijks een wielerevenement georganiseerd wordt voor Kivilev. “Dan komen vrienden en bekenden naar Saint-Étienne om hem te gedenken.”
De enige Kazach in de Tour dit jaar, Aleksej Loetsenko, dacht in het begin van zijn carrière niet vaak aan het tragische ongeval van zijn landgenoot. “Nu is dat veel meer. Ik begrijp nu dat dit een grote tragedie voor de wielersport en voor Kazachstan is geweest.”
‘Wat was ik toch een idioot!’
Hoffman, tegenwoordig ploegleider bij Bahrain-Merida, koerste in de tijd van de helmloze Kazach. “Na de invoering van de helmplicht heb ik altijd netjes een helm opgedaan, maar daarvoor niet. In het begin kwam ik nog wel eens aan bij de lokale fietsclub zonder helm en dan stuurden ze mij naar huis met het bericht: ‘Hoffman, helm halen’.
Het zat niet direct in zijn systeem, vertelt hij. “Als ik nu wegga, dan is die helm op voordat ik op de fiets stap”.
“Soms kijk ik nog wel eens naar foto’s van mijzelf in Parijs-Roubaix toen ik nog geen helm droeg. Toentertijd vond ik mijzelf best wel cool zonder”, vervolgt Hoffman, “nu denk ik ‘wat was ik toch een idioot!'”.
Onbegrijpelijk
Tegenwoordig is het dragen van een helm normaal, onder wedstrijdrenners en ook onder recreanten. Maar nog lang niet altijd.
Onbegrijpelijk vindt Van Bon. De tweevoudig ritwinnaar in de Tour was een van de early adaptorsvan de wielerhelm. “Ik vond het destijds al geen vraag om eentje op te hebben. Als ik tegenwoordig mensen zonder helm zie rijden, dan vind ik dat onbegrijpelijk.”
“Met zijn dood heeft Kivilev veel wielrenners het leven gered”, besluit Fofonov. “Hij is nog altijd in onze gedachten.”